πέδιλο(ν)

πέδιλο(ν)
το, ΝΜΑ, αιολ. τ. πέδιλλον Α
είδος υποδήματος που υπάρχει από την αρχαιότητα και το οποίο καλύπτει με δέρμα ή παρόμοιο υλικό μόνο το πέλμα ή και τον ταρσό τού ποδιού, ενώ συγκρατείται πάνω στο πόδι με κορδόνια ή λουριά, σανδάλι
νεοελλ.-αρχ.
ποδάγρα, σκοινοθηλιά με την οποία δένουν τα πόδια τών αλόγων τη νύχτα και τών αγελάδων κατά το άρμεγμα
νεοελλ.
1. κάθε παραπλήσιο υπόδημα, όπως παγοπέδιλο, τροχοπέδιλο, ξυλοπέδιλο
2. ξύλινο ή μεταλλικό τεμάχιο που χρησιμεύει για να στηρίζει ή να προφυλάσσει κάτι από τη φθορά (α. «πέδιλο τής προσωμίδας κοντακίου» — μεταλλικό τεμάχιο που επικαλύπτει την προσωμίδα τού κοντακίου τών όπλων
β. «πέδιλο τού κολεού τής σπάθης» — μεταλλικό πέταλλο στο κάτω άκρο τού κολεού που τό προφυλάσσει από τη φθορά κατά τις κρούσεις του στο έδαφος
3. (μηχαν.) ξύλινος ή μεταλλικός πεπλατυσμένος μοχλός, πάνω στον οποίο πατώντας κανείς βάζει σε κίνηση με διωστήρα, ιμάντα, στρόφαλο κ.λπ. έναν άλλο μηχανισμό, αλλ. ποδωστήρας, ποδόπληκτρο, υποπόδιο, πατήθρα, πεντάλ, πετάλι
4. (ηλεκτρ.) «πέδιλο πόλου» — το πλατύτερο μέρος τού μαγνητικού πόλου μιας ηλεκτρικής μηχανής συνεχούς ρεύματος το οποίο τοποθετείται προς το μέρος τού επαγωγικού τυμπάνου, διαχέει τη μαγνητική ροή σε μεγάλο μέρος τής περιφέρειας τού δρομέα και συγκρατεί το μαγνητικό τύλιγμα τού πόλου
5. ναυτ. ξύλινη βάση στερεωμένη στο εσωτερικό λέμβου που χρησιμεύει για να σφηνώνεται σε αυτήν ο ιστός της, κν. σκάτσα
6. μουσ. το ποδόπληκτρο
7. (οικοδ.) το πέλμα
αρχ.
1. υποδήματα συχνά φτερωτά (πτερόεντα) που φορούσαν οι θεοί και είχαν τη δύναμη να τους φέρουν πάνω από τη γη ή τη θάλασσα
2. στρατ. ψηλά υποδήματα, ενδρομίδες, μπότες
3. μτφ. ρυθμός, μέλος (α. «Δωρίῳ πεδίλῳ φωνὰν ἐναρμόξαι», Πίνδ.
τη φωνή ρυθμίζει σύμφωνα με το δώριο μέλος, τη δώρια αρμονία
β. «ἐν τούτῳ πεδίλῳ πόδ' ἔχειν», Πίνδ.
το να βρίσκεται κανείς σε αυτήν την κατάσταση).
[ΕΤΥΜΟΛ. Η λ. πέδιλο παράγεται από την ΙΕ ρίζα *ped- «πόδι» (βλ. λ. πους) με κατάλ. -ιλ-ο- (πρβλ. μυστ-ίλ-η, στρόβ-ιλ-ος). Η άποψη ότι η λ. προέρχεται από αμάρτυρο τ. *πέδ-ι-Fλον δεν θεωρείται πιθανή, αφού ένας τέτοιος τ. θα οδηγούσε σε τ. πέδιλλον, τού οποίου όμως η ύπαρξη παραμένει αμφίβολη. Άλλωστε και η παρουσία στη Μυκηναϊκή ορισμένων σχετικών τ. pediro, pedira, pediroi αντιτίθεται στην άποψη αυτή (πρβλ. πέδη, πέδον, πέζα, πεζός)].

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Поможем написать реферат

Look at other dictionaries:

  • πέδιλο — Είδος ελαφρού υποδήματος που καλύπει το πέλμα και ελάχιστα το υπόλοιπο μέρος του ποδιού, είδος σανδάλου. Π. ονομάζεται και ένας μεταλλικός ή ξύλινος μοχλός με τον οποίο μπαίνει σε κίνηση με το πόδι, με τη βοήθεια ενός διωστήρα ή ενός στρόφαλου,… …   Dictionary of Greek

  • πέδιλο — το 1. ρηχό υπόδημα που δένεται με λουριά, σαντάλι. 2. καθετί που μοιάζει με σαντάλι: Τροχοπέδιλο, παγοπέδιλο …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • τροχοπέδιλο — το, Ν ξύλινο ή μεταλλικό πέδιλο με μικρούς τροχούς, κν. πατίνι. [ΕΤΥΜΟΛ. < τροχός + πέδιλο. Η λ., στον πληθ. τροχοπέδιλα, μαρτυρείται από το 1893 στο περιοδικό Νέον Πνεύμα] …   Dictionary of Greek

  • αεροδρόμιο ή αερολιμένας — Συγκρότημα κτιρίων και υπηρεσιών που σχετίζονται με την αναχώρηση, άφιξη και συντήρηση αεροπλάνων καθώς και με την εκτέλεση όλων των λειτουργιών που συνδέονται με την εναέρια διακίνηση ανθρώπων και εμπορευμάτων. Στα τελευταία χρόνια, με την… …   Dictionary of Greek

  • χιονοπέδιλο — το πέδιλο κατάλληλο για τις χιονοδρομίες, πέδιλο του σκι …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • ευυπόδητος — εὐυπόδητος, ον (ΑΜ) (για πέδιλο) αυτός που δένεται εύκολα, που φοριέται εύκολα («τὰ τῆς Ἑλένης εὐυπόδητα πέδιλα», Τζέτζ.). [ΕΤΥΜΟΛ. < ευ + υπο δητος (< υπο δέω «δένω τα υποδήματα»), πρβλ. αν υπόδητος] …   Dictionary of Greek

  • μονοπέδιλος — η, ο (Α μονοπέδιλος, ον) αυτός που φορά μόνο ένα πέδιλο, μονοσάνδαλος («κι ευρέθην μονοπέδιλος την ώραν οπού είχε γίνει άφαντον το ζώον», Παπαδ.). [ΕΤΥΜΟΛ. < μον(ο) * + πέδιλον] …   Dictionary of Greek

  • ξυλοπέδιλο — το είδος υποδήματος από χοντρό ξύλινο πέλμα και πλατιές δερμάτινες λωρίδες που συγκρατούν το πέλμα, το τσόκαρο. [ΕΤΥΜΟΛ. < ξύλο + πέδιλο. Η λ. μαρτυρείται από το 1856 στο Λεξικόν Γαλλοελληνικόν και Ελληνογαλλικόν τού Σκαρλάτου Δ. Βυζαντίου] …   Dictionary of Greek

  • ξύλινος — η, ο, (ΑΜ ξύλινος, ίνη, ον, Α αττ. τ. σύλινος, ίνη, ον) [ξύλον] 1. κατασκευασμένος από ξύλο ή αποτελούμενος από ξύλο (α. «ξύλινες καλύβες» β. «ξύλινα τείχη» τα πλοία, Ηρόδ.) 2. το ουδ. ως ουσ. το ξύλινο(ν) τσόκαρο, ξύλινο πέδιλο νεοελλ. φρ.… …   Dictionary of Greek

  • οιοπέδιλος — οἰοπέδιλος, ον (Α) αυτός που φορά ένα πέδιλο μόνον, μονοσάνδαλος. [ΕΤΥΜΟΛ. < οἶος (Ι) «μόνος» + πέδιλον (πρβλ. μονο πέδιλος)] …   Dictionary of Greek

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”